تاریخچۀ وزارت عدلیه

بسم الله الرحمٰن الرحيم

الحمد لله رب العٰلمین والصلوٰة والسلام على سيد المرسلين وعلى آله
وأصحابه أجمعين

تاریخچۀ وزارت عدلیه

بدیهی است که تاریخ هر جامعه‌، معرف هویت اجتماعی، سیاسی و فرهنگی منحصر به آن بوده و ملت ها در روند تکامل تاریخی خود در عرصه‌های گوناگون، دستخوش رویدادها و دگرگونی‌های مختلف گردیده اند.

آگاهی از این سیر تاریخی و شناخت تحولات به وقوع پیوسته در ادوار مختلف زندگی نسل‌های گذشته، مسلماً از نیازهای اساسی و مبرم هر جامعه به شمار می‌رود.

روی این ملحوظ، بررسی ساختارهای سازمانی وزارت عدلیه از ابتدای تشکیل با فرازها و نشیب های فراوان رو برو بوده ولی به همه حال در شکل‌دهی و تکوین نظام حقوقی افغانستان، استوار بر مذهب حنفی منیف شریعت اسلام، نقش بنیادین داشته است.

بر همین اساس، آگاهی نسل حاضر و نسل‌های آینده از حقایق و واقعیت‌های تاریخی، یا به تعبیر دیگر، از تاریخچه و سوابق وزارت عدلیه، با در نظر داشت رویکردها و ابتکارات این اداره بخصوص در عرصۀ قانون‌گذاری، اهمیت خاص و جوهری دارد و تذکر این تحولات و انفعالات موجب برجسته‌سازی نقش این وزارت در نظام حقوقی کشور می‌گردد، از این رو در این نوشتار، به‌گونه‌ای اجمالی، معرفی وزارت عدلیه طور ذیل تبیین گردیده است:

در دورۀ شاه امان الله خان در عرصه های سیاسی، اقتصادی، اداری و قضایی تحولات ذیل را به میان آورد، در ماه حمل سال ۱۲۹۸هـ ش وزارت عدلیه بنام نظارت عدلیه تأسیس و محمد ابراهیم خان بارکزایی در مقام نخستین وزیر عدلیه افغانستان احراز موقف نموده و مستشار آن میر زمان الدین خان بدخشی بود، چهار نوع محاکم در جنب وزارت عدلیه قرار داشت: "محکمه اصلاحیه، محکمه ابتدائیه، محکمه مرافعه و محکمه تمیز" همه دعاوی اولاً به محاکم اصلاحیه راجع میگردید، اگر طرفین به صلح راضی نمی شدند، قضیه به محاکم ابتدائیه راجع می گشت. فیصله های محاکم تمیز به استثنای حکم اعدام و حبس دوام که توسط وزیر عدلیه به صحه پادشاه میرسید، واجب التعمیل بود .

شورای علوم، شورای دولت و محفل وضع قوانین تأسیس یافت که این نهاد ها به تدوین نظام نامه های متعددی اقدام نمود و نظام نامه های مذکور در مطبعۀ دایرۀ تحریرات مجلس عالی وزراء و بعداً در مطبعۀ رفیق به چاپ میرسید .

جریدۀ ابلاغ به روز دوشنبه اول حمل ۱۳۰۰هـ ش مطابق ۲۱ مارچ ۱۹۲۱ میلادی به مدیریت مسؤول مدیر میرزا محمد اکبر خان به زبانهای پشتو و دری به نشر میرسید، جریدۀ متذکره وظیفۀ جریدۀ رسمی امروزی را داشت و در آن برخی فرامین، اعلامیه های پادشاهی و غیره طبع و در شهرهای کابل و کندهار غرض آگاهی مردم روی دیوارها نصب میگردید.

در مادۀ ۳۳ نظامنامه تشکیلات اساسیه تحت عنوان ادارۀ مرکزی ضمن معرفی وزارت عدلیه به وظایف آن چنین ذکر گردیده است: "در افغانستان برای منتظم گردانیدن امور عدلیه و قوه انضباطیه وزارت عدلیه مامور میباشد."

در نظامنامۀ مذکور تشکیل وزارت عدلیه در سال ۱۳۰۰ هـ ش چنین آمده است:

مدیریت امور حقوقیه.
مدیریت اجرائیه.
مدیریت امور تجاریه.
مدیریت مامورین.
مدیریت مکتوب نویسی.

و هم مادۀ ۳۵ نظامنامه مذکور چنین مشعر است:

"در وزارت عدلیه هیئت عالیه تمیزیه، ریاست کوتوالی، مدیریت مامورین، سرکاتبیت محاسبه، سرکاتبیت تحریرات و سرکاتبیت اوراق موجود است."

در این دوره سردار حیات الله خان به حیث وزیر عدلیه ایفای وظیفه مینمود که دارالقضاء نیز به ترکیب ذیل وجود داشته:

قاضی عسکری، قاضی مرافعه حقوق، قاضی مرافعه جزا، قاضی ابتدائیه حقوق، قاضی ابتدائیه جزا، قاضی محکمه مامورین ابتدائیه و مرافعه، قاضی وثیقه جات و قاضی محکمه اصلاحیه.

به منظور وضع بهتر نظامنامه ها بتاریخ ۲۴ سنبله ۱۲۹۹ هـ ش محفل وضع نظامنامه ها که بعداً به شورای دولت مسمی شد تحت ریاست سردار شیر احمد خان و معاونیت بدری بیگ ترکی به میان آمد. نیک محمد خان، فتح محمد خان، جمعه خان، حبیب الله خان، عبدالغنی خان، نجف علی خان و محمد قاسم خان اعضای این شورا بودند که به اثر سعی و تلاش مستدام آنها حدود ۷۶ نظامنامه تدوین و طی مراحل شده، نظامنامه اساسی دولت عُلیه افغانستان که در لویه جرگه ۱۳۰۱ هـ ش پغمان به تصویب رسید اهم این نظامنامه ها و بزرگترین سند سیاسی و حقوقی کشور پنداشته میشود .

هرگاه برای یک وزارت یا ادارۀ وضع نظامنامۀ لازم دیده میشد وزارت یا اداره مذکور طرح آنرا تسوید و به شورای دولت احاله میداشت، شورای دولت بعد از غور طرح را به مجلس عالی وزراء تقدیم و پس از تصویب از طرف شاه، منظور و جهت تطبیق به مرجع اولی سپرده میشد.

امیر حبیب الله خان در تشکیلات دولتی عصر خود وزیر عدلیه نداشته و ملا صاحبخان به عنوان مولوی جنگ، ملک محسن خان والی کابل و سید محمد یاور امور وزارت عدلیه و ریاست تمیز را به پیش میبرد که این ها قضایا را فیصله میکردند و مجلسی هم بنام تنظیم اسلامیه بریاست محمد اعظم خان تتمدره ای وجود داشته است .

گرچه وزارت عدلیه بدوره امیرمذکور وجود نداشته اما درصفحه (۷۶)کتاب یادداشت های استادخلیلی آمده است که از برخی نظامنامه های دورۀ امانیه استفاده نسبی به عمل میآمده، بقول مرحوم محمد علم فیض زاد که در کتاب سیمینار دوم فردای افغانستان مقاله ای نگاشته، امیر به وضع اصولنامه اساسی هم پرداخته که به مرحله انفاذ نرسید اما ناگفته نباید گذاشت که کلیه فرامین و اوامر وی در جریدۀ حبیب الاسلام نشرمیگردید.

علاوتاً اصولنامۀ اساسی سال ۱۳۰۹ هـ. ش دیوان عالی را عندالاقتضاء غرض محاکمۀ وزرای دولت طوری پیشبینی نموده بود که بعد از انجام امر محوله لغو میگردید و محمد نادر شاه آن را سرپرستی مینمود.

مجله حیعلی الفلاح ارگان نشراتی جمعیت العلما در برج جوزای سال ۱۳۰۹ هـ ش تحت نظر ملا بزرگ صاحب تگاب و سرمحرری ملا میر غلام خان چپرهاری به نشرات آغاز نمود.

تشکیل وزارت عدلیه از سال ۱۳۱۱ هـ ش الی سال ۱۳۳۵ هـ ش:

تشکیل وزارت عدلیه شامل وزیرعدلیه، معین وزارت عدلیه، رئیس تمیز، رئیس اصلاحیه، رئیس جمعیت العلما، مدیر قلم مخصوص، مدیر اجرائیه و مامورین، مدیر تفتیش، مدیر محاسبه، مدیر اوراق و مدیر کنترول بود.

تشکیل وزارت عدلیه از سال ۱۳۳۵ هـ ش الی سال ۱۳۴۰ هـ ش:

تشکیل وزارت عدلیه شامل وزیر عدلیه معین وزارت عدلیه، مدیر قلم مخصوص، مدیر عمومی تدوین قوانین (محمد موسی شفیق)، رئیس تمیز، رئیس جمعیت العلما، مدیر عمومی تفتیش، مدیر مامورین، مدیر مجله الفلاح (محمد یعقوب کمک)، مدیر لوازم، مدیر اوراق بود.

علاوتاً در سال ۱۳۳۷ هـ ش به منظور تنظیم امور تقنینی اصولنامه نشر و مشروعیت قوانین نیز تدوین و طی مراحل شد .

تشکیل وزارت عدلیه از سال ۱۳۴۰ هـ ش الی سال ۱۳۴۹ هـ ش:

تشکیل وزارت عدلیه شامل وزیر عدلیه معین وزارت عدلیه، رئیس تمیز، رئیس جمعیت العلما، مدیر عمومی تدوین قوانین
(این مدیریت در سال ۱۳۴۲ به ریاست ارتقا داده شد و در سال ۱۳۴۲ قانون ادارۀ فتاوی و تقنین بداخل ۱۰ ماده طی مراحل شد، مدیر قلم مخصوص، مدیر عمومی اداری، مدیر بودجه، مدیر مامورین، مدیر محاسبه، مدیر اوراق و مدیر خدمات بود.

قانون اساسی سال ۱۳۴۳ هـ.ش تأسیس ستره محکمه را منحیث رکن بزرگ قوای ثلاثه پیشبینی و به تأسی از آن در ماه اسد سال ۱۳۴۵ هـ.ش ستره قضائی تولنه بریاست محمد قدیر ترهکی منحیث هسته مستقل قضائی تأسیس و قضاء از تشکیل وزارت عدلیه مجزا گردید.

مطابق مادۀ یکصدوبیست وهفتم قانون اساسی سال ۱۳۴۳ هـ.ش که درآن تشکیل ستره محکمه پیشبینی گردیده بود و در این قانون اساسی ادارۀ مدعی العمومیت (لوی څارنوالی) هم پیشبینی شده بود که اداره متذکره تا سال ۱۳۵۹ در تشکیل وزارت عدلیه فعالیت مینمود و نخستین قانون تنظیم امور څارنوالی در سال ۱۳۴۳ هـ.ش وضع و در جریدۀ رسمی نشر گردیده است.

در ماه حوت ۱۳۴۲ هـ .ش قانون جریدۀ رسمی نافذ و جریدۀ رسمی جهت نشر کلیه فرامین، اعلامیه های پادشاهی، قوانین، مقرره ها، اساسنامه ها، لوایح، تصاویب مجلس عالی وزراء، مقاولات بین المللی، معاهدات و موافقت نامه ها، اعلامیه های رسمی و سایر اسناد تقنینی و اعلانات تجارتی جهت آگاهی مردم به امتیاز وزارت عدلیه و به مدیریت مسؤول محمد یوسف (روشنفکر) به نشرات آغاز نموده و قانون جریدۀ رسمی در اولین شماره آن به نشر رسیده است.

ادارۀ قضایای حکومت در سال ۱۳۴۳هـ .ش در چوکات وزارت عدلیه، تأسیس گردید تا از منافع مادی و معنوی حکومت در برابر اشخاص دفاع نماید. بخاطر تنظیم خوبتر امور مربوط، قانون اداره قضایای حکومت در همین سال نافذ و در جریدۀ رسمی شماره (۱۷) نشر گردیده است.

ادارۀ فتوی و تقنین در سال ۱۳۴۳هـ .ش در چوکات وزارت عدلیه تأسیس گردید که ادارۀ فتوی، وظیفۀ اعطای مشوره در مسایل حقوقی به حکومت وزارت ها و دوایر آن و مؤسسات عامه و اظهار نظر در مورد تعهدات دولت راجع به استفاده از منابع و مرافق عامه و ثروت های طبیعی را به عهده داشت و ادارۀ تقنین وظیفۀ طرح، تسوید و تدقیق قوانین، مقرره ها، تنظیم قواعد، اسناد و مدارک حقوقی بین الدول، مطالعه منظم و مستمر قوانین و مقررات جهت رفع تناقضات و پیشنهاد تعدیلات آنها غرض طی مراحل به مقامات ذیصلاح و نشر هر گونه کتب و رساله جهت شرح قوانین و تطبیق مؤثر آنها را به عهده داشت، در ماه عقرب سال ۱۳۴۳هـ .ش ادارۀ مرکزی حقوق از وزارت داخله مجزا و به وزارت عدلیه مدغم گردید در ولایات و ولسوالی ها به محاکم تعلق گرفت ولی در سال ۱۳۴۶ هـ.ش باز هم تحت امر ولایت قرار داده شد، این اداره بعداً به ریاست ارتقاء نمود در هر ولایت تشکیل آن به سطح ریاست و در ولسوالی ها به سطح مدیریت میباشد، همچنان به اساس فرمان شماره (۲۰۶۹) مؤرخ ۱۳۴۶/۵/۱۸ هـ.ق ادارۀ روابط پارلمانی نیز در چوکات وزارت عدلیه تأسیس گردید.

مجله الفلاح تا مقارن سالیان دهه چهارم نظام سلطنتی به مدیریت مسؤول عبدالکریم گداء، محمدشاه ارشاد، محمدیعقوب کمک، اکادمیسن عبدالاحد عشرتی، محمد اکرم عبقری و از سال ۱۳۴۲هـ ش به مدیریت مسؤول عبدالواحد وجدانی و سمندر غوریائی بنام نیاو و چندی بعد قضاء و سپس عدل و عدالت مصدر بزرگترین خدمات علمی و فرهنگی گردیده که اکنون تحت عنوان مجلۀ عدالت به نشر میرسد.

تشکیل وزارت عدلیه از سال ۱۳۴۹ الی سال ۱۳۵۲هـ.ش :

تشکیل وزارت عدلیه شامل وزیر عدلیه، معین وزارت عدلیه، مدیریت قلم مخصوص، ریاست عالی څارنوالی، ریاست
جمعیتالعلماء، ریاست عمومی تقنین، ریاست قضایای حکومت، مدیریت عمومی تفتیش، مدیریت حقوق مرکز، مدیریت ارتباط خارجه، مدیریت جریدۀ رسمی، مدیریت عمومی ثبت اسناد و املاک بوده و ادارۀ دارالتادیب در سال ۱۳۴۹هـ .ش در چوکات وزارت عدلیه تأسیس گردید.

در دورۀ سلطنت اعلیحضرت محمد ظاهر شاه، ذوات محترم هریک بالترتیب: فضل عمر مجددی، میر عطا محمد حسنی، میرسید قاسم خان، سیدعبدالله خان، سید شمس الدین مجروح، داکتر عبدالحکیم طیبی، داکتر محمد حیدرخان، داکتر محمد احسان تره کی، پوهاند محمد اصغر، پوهندوی عبدالستار سیرت و همچنان محمد انور ارغندیوال به حیث وزرای عدلیه ایفای وظیفه مینمودند.

تشکیل وزارت عدلیه در سال ۱۳۵۲هـ .ش الی سال ۱۳۵۷ هـ . ش:

بعد از تاسیس جمهوریت به رهبری شهید محمد داود خان دستگاه قضایی کشور به اساس فرمان شماره (۳) مؤرخ ۴ اسد ۱۳۵۲ هـ.ش، تحت نام شورای عالی قضاء به وزارت عدلیه ادغام گردید که در رأس آن دکتور عبدالمجید به حیث وزیر عدلیه، لوی څارنوال و رئیس شورای عالی قضاء قرار داشته، غلام علی کریمی و سپس محمد انور واحدی بصفت آمر عمومی اداری قضاء ایفای وظیفه مینمودند.

همچنان مولوی عبد البصیر رئیس تمیز، داکتر سعید افغانی رئیس محکمۀ قضات و سمیع الدین ژوند معین وزارت عدلیه، عبدالهادی هدایت مرستیال لوی څارنوالی اعضاء مجلس عمومی بودند و داکتر عنایت الله ابلاغ منشی شورای عالی قضاء بود.

تشکیل وزارت عدلیه شامل وزیر عدلیه، معین وزارت عدلیه، آمریت عمومی اداری قضاء، محکمه اختصاصی پولیس، ادارۀ تفتیش قضائی، ادارۀ تدقیق و مطالعات، ریاست ذاتیه قضاء، ریاست دارالانشاء، ریاست تحریرات و مراقبت قضاء، ریاست وثایق و ثبت اسناد، ریاست اداری قضاء، ادارۀ عالی لوی څارنوالی، ریاست عمومی تقنین، ادارۀ عالی اوقاف، ریاست قضایای حکومت، ریاست جمعیت العلما، ریاست دارالتادیب، ریاست عمومی حقوق و مدیریت عمومی تحریرات بوده که پوهاند وفی الله سمعی به حیث وزیر عدلیه ولوی څارنوال و سمیع الدین ژوند معین وزارت عدلیه، ایفای وظیفه مینمود.

تشکیل وزارت عدلیه از سال ۱۳۵۷هـ.ش الی سال ۱۳۶۸:

تشکیل وزارت عدلیه شامل وزیر عدلیه، معین وزارت عدلیه، ادارۀ عالی لوی څارنوالی، ریاست عمومی تقنین، ادارۀ عالی اوقاف، ریاست قضایای حکومت، ریاست دارالتادیب، ریاست عمومی حقوق و مدیریت عمومی تحریرات بوده که عبدالحکیم شرعی جوزجانی به حیث وزیر عدلیه و لوی څارنوال و محمد اکرم عبقری به حیث معین وزارت عدلیه ایفای وظیفه مینمودند.

در سال ۱۳۵۸ هـ ش دستگاه قضاء از وزارت عدلیه مجزا و ریاست ستره محکمه که در رأس آن نظام الدین تهذیب قرارداشت بار دیگر به حیث رکن مستقل دولت به میان آمد.

در دورۀ حفیظ الله امین، عبدالرشید آرین به حیث وزیر عدلیه و لوی څارنوال ایفای وظیفه مینمود و بعد از ۶ جدی سال ۱۳۵۸ هـ.ش عبدالوهاب صافی و محمد بشیر بغلانی یکی بعد دیگر سمت وزارت عدلیه را به عهده داشت.

تشکیل وزارت عدلیه در سال ۱۳۶۸هـ .ش الی سال ۱۳۷۱هـ . ش:

تشکیل وزارت عدلیه شامل وزیر عدلیه، معین وزارت عدلیه، ریاست عمومی انستیتوت امور قانونگذاری و تحقیقات علمی – حقوقی (تقنین)، ریاست قضایای حکومت، ریاست دارالتادیب، ریاست عمومی حقوق، ریاست حقوق ولایت کابل، آمریت عمومی قلم مخصوص بوده که پوهاند غلام محی الدین دریز به حیث وزیر عدلیه، محمد سلیم مجاز به حیث معین مسلکی و محمد انور واحدی به حیث معین اداری وزارت عدلیه ایفای وظیفه مینمودند.

تشکیل وزارت عدلیه از سال ۱۳۷۱هـ.ش الی میزان سال ۱۳۷۵ هـ.ش:

تشکیل وزارت عدلیه شامل وزیر عدلیه، معین وزارت عدلیه، ریاست عمومی انستیتوت امور قانونگذاری و تحقیقات علمی – حقوقی (تقنین)، ریاست قضایای حکومت، ریاست دارالتادیب، ریاست عمومی حقوق، ریاست حقوق ولایت کابل، ریاست نشرات و ریاست تحریرات مقام بوده که مولوی جلال الدین حقانی به حیث وزیر عدلیه تعیین گردید ولی مولوی عبدالرحیم اعظمی که به حیث معین وزارت عدلیه تعیین گردیده بود سرپرستی وزارت عدلیه را الی ۱۱ جدی سال ۱۳۷۲ هـ.ش به عهده داشت و بعد از آن الی ۵ میزان ۱۳۷۵ هـ.ش قانونپوه معراج الدین خروټي، رئیس عمومی انستیتوت امور قانونگذاری و تحقیقات علمی– حقوقی (تقنین)، سرپرستی وزارت عدلیه را به عهده داشت.

تشکیل وزارت عدلیه از سال ۱۳۷۶هـ.ش الی عقرب سال ۱۳۸۰ هـ.ش:

تشکیل وزارت عدلیه شامل وزیر عدلیه، مرستیال وزارت عدلیه در امور څارنوالی، معین اداری وزارت عدلیه، ریاست عمومی امور قانونگذاری و تحقیقات علمی– حقوقی (تقنین)، ریاست عمومی قضایای امارت، ریاست دارالتادیب، ریاست عمومی حقوق، ریاست حقوق ولایت کابل، ریاست نشرات، ریاست تحریرات مقام بوده و ریاست عشر و ذکات به اساس فرمان شماره (۹۲) مؤرخ ۱۳۷۶/۲/۷ هـ.ش در چوکات وزارت عدلیه ایجاد گردید که ملا نورالدین ترابی به حیث سرپرست وزارت عدلیه، مولوی جلال الدین شینواری به حیث مرستیال در امور څارنوالی و مولوی عبدالحکیم شرعی به حیث معین اداری وزارت عدلیه ایفای وظیفه مینمودند.

تشکیل وزارت عدلیه از اول جدی سال ۱۳۸۰هـ.ش الی سال ۱۳۸۴هـ.ش:

با به وجود آمدن ادارۀ مؤقت مرستیالی وزارت عدلیه در امور څارنوالی و ریاست عشر و ذکات از چوکات وزارت عدلیه مجزا گردید، تشکیل وزارت عدلیه شامل وزیر عدلیه، معین مسلکی و معین اداری وزارت عدلیه، ریاست عمومی انستیتوت امور قانونگذاری و تحقیقات علمی– حقوقی، ریاست عمومی قضایای دولت، ریاست دارالتادیب، ریاست عمومی حقوق، ریاست حقوق ولایت کابل، ریاست نشرات و ریاست دفتر مقام بوده و در سال ۱۳۸۱ هـ.ش ریاست سازمان های اجتماعی و احزاب سیاسی از چوکات ستره محکمه مجزا و به وزارت عدلیه مدغم گردید به همین ترتیب ادارات محابس و توقیف خانه ها در مرکز و ولایات با تشکیل و بودجه آن به اساس فرمان شماره (۳) مؤرخ ۱۳۸۲/۱/۱۰ هـ.ش از چوکات وزارت امور داخله مجزا و به وزارت عدلیه الحاق گردید که قانونپوه عبدالرحیم کریمی به حیث وزیر عدلیه، داکتر محمدقاسم هاشمزی به حیث مشاور و معین مسلکی و قانونپوه محمد اشرف رسولی به حیث معین اداری وزارت عدلیه ایفای وظیفه مینمودند.

تشکیل وزارت عدلیه از سال ۱۳۸۴هـ.ش الی سال ۱۳۸۷هـ.ش:

تشکیل وزارت عدلیه از سال ۱۳۸۷هـ.ش الی سال ۱۳۹۱ هـ.ش:

تشکیل وزارت عدلیه شامل وزیر عدلیه، معین مسلکی و معین اداری وزارت عدلیه، ریاست عمومی انستیتوت امورقانونگذاری و تحقیقات علمی- حقوقی، ریاست عمومی قضایای دولت، ریاست عمومی حقوق، ریاست عمومی مساعدت های حقوقی، ریاست پلان و پالیسی و ارتباط خارجه، ریاست عمومی محابس، ریاست عمومی مراکز اصلاح و تربیت اطفال، ریاست مرکز اصلاح و تربیت اطفال ولایت کابل، ریاست تفتیش داخلی، ریاست مالی و اداری، ریاست نشرات، ریاست عمومی انسجام، بررسی و ثبت سازمان های اجتماعی و احزاب سیاسی، ریاست منابع بشری و ریاست دفتر مقام بوده که څارنپوه حبیب الله غالب به حیث وزیر عدلیه، داکتر محمد قاسم هاشمزی به حیث معین مسلکی و قانونپوه سیدیوسف حلیم به حیث معین اداری وزارت عدلیه ایفای وظیفه مینمودند و بعداً قانونپوه سیدیوسف حلیم به حیث معین مسلکی و عبدالقادر عدالتخواه به حیث معین اداری وزارت عدلیه تقرر حاصل نمودند.

تشکیل وزارت عدلیه از سال ۱۳۹۱هـ.ش الی سال ۱۳۹۳ هـ.ش:

تشکیل وزارت عدلیه شامل وزیر عدلیه، معین مسلکی و معین اداری وزارت عدلیه، ریاست عمومی انستیتوت امورقانونگذاری و تحقیقات علمی- حقوقی، ریاست عمومی قضایای دولت، ریاست عمومی حقوق، ریاست عمومی مساعدت های حقوقی، ریاست پلان و پالیسی و ارتباط خارجه، ریاست عمومی محابس و توقیف خانه ها، ریاست عمومی مراکز اصلاح و تربیت اطفال، ریاست مرکز اصلاح و تربیت اطفال ولایت کابل، ریاست تفتیش داخلی، ریاست مالی و اداری، ریاست نشرات، ریاست عمومی انسجام، بررسی و ثبت جمعیت ها و احزاب سیاسی، ریاست منابع بشری و ریاست دفتر مقام بوده و در سال ۱۳۹۱ هـ.ش آمریت واحد جندر در تشکیل وزارت عدلیه تزئید و ریاست عمومی محابس و توقیف خانه ها از تشکیل وزارت عدلیه مجزا و به وزارت امور داخله مدغم گردید که څارنپوه حبیب الله غالب به حیث وزیر عدلیه بود که در اخیر سال۱۳۹۲ هـ.ش نسبت سکته مغزی وفات نمود و قانونپوه سیدیوسف حلیم به حیث معین مسلکی و سرپرستی وزارت عدلیه نیز به عهده گرفت و سیدمحمد هاشمی به حیث معین اداری وزارت عدلیه ایفای وظیفه مینمود.

تشکیل وزارت عدلیه از سال ۱۳۹۳هـ.ش الی سال ۱۳۹۴ هـ.ش:

تشکیل وزارت عدلیه از سال ۱۳۹۴هـ.ش الی سال ۱۳۹۹ هـ.ش:

تشکیل وزارت عدلیه شامل وزیر عدلیه، معین مسلکی و معین اداری وزارت عدلیه، ریاست عمومی انستیتوت امورقانونگذاری و تحقیقات علمی- حقوقی، ریاست عمومی قضایای دولت، ریاست عمومی حقوق، ریاست عمومی مساعدت های حقوقی، ریاست پلان و پالیسی، ریاست عمومی محابس و توقیف خانه ها، ریاست عمومی مراکز اصلاح و تربیت اطفال، ریاست مرکز اصلاح و تربیت اطفال ولایت کابل، ریاست تفتیش داخلی، ریاست مالی و اداری، ریاست نشرات، ریاست عمومی انسجام، بررسی و ثبت جمعیت ها و احزاب سیاسی، ریاست منابع بشری و ریاست دفتر مقام بوده که در سال ۱۳۹۵هـ ش بست معاونیت ریاست عمومی انستیتوت امور قانونگذاری و تحقیقات علمی- حقوقی، در چوکات وزارت عدلیه ایجاد گردید و در سال ۱۳۹۶ هـ.ش ریاست ارتباط خارجه در چوکات وزارت عدلیه ایجاد و ریاست تهیه و تدارکات به آمریت تهیه و تدارکات تنزیل گردید و در سال ۱۳۹۷ هـ . ش ریاست حمایت از حقوق بشر در چوکات وزارت عدلیه ایجاد و در سال ۱۳۹۸بست معینیت امور اجتماعی نیز در چوکات وزارت عدلیه ایجاد گردید که داکتر عبدالبصیر انور به حیث وزیر عدلیه، محمد قاسم حلیمی معین مسلکی، سید محمد هاشمی به حیث معین اداری و داکتر ذکیه عادلی به حیث معین امور اجتماعی وزارت عدلیه، ایفای وظیفه مینمودند.

تشکیل وزارت عدلیه از سال ۱۳۹۹هـ.ش الی سال ۱۴۰۱ هـ.ش:

تشکیل وزارت عدلیه شامل وزیر عدلیه، معین مسلکی و معین اداری و مالی وزارت عدلیه، ریاست عمومی انستیتوت امورقانونگذاری و تحقیقات علمی- حقوقی، ریاست عمومی قضایای دولت، ریاست عمومی حقوق، ریاست عمومی مساعدت های حقوقی، ریاست پلان و پالیسی، ریاست تفتیش داخلی، ریاست مالی و اداری، ریاست نشرات و ارتباط عامه، ریاست عمومی انسجام، بررسی و ثبت جمعیت ها و احزاب سیاسی، ریاست ارتباط خارجه، ریاست منابع بشری، ریاست حمایت از حقوق بشر و ریاست دفتر مقام بوده و در سال ۱۳۹۹ ریاست عمومی مراکز اصلاح و تربیت اطفال و ریاست مرکز اصلاح و تربیت اطفال ولایت کابل از تشکیل وزارت عدلیه مجزا و به ریاست عمومی امور زندان ها مدغم گردید که قانونپوه فضل احمد معنوی به حیث وزیر عدلیه، قانونوال عبدالمجید غنی زاده به حیث معین مسلکی، گل محمد گلزی به حیث معین اداری و داکتر ذکیه عادلی به حیث معین امور اجتماعی وزارت عدلیه، ایفای وظیفه مینمودند.

تشکیل وزارت عدلیه از سال ۱۴۰۱هـ.ش الی سال ۱۴۰۴ هـ.ش:

تشکیل وزارت عدلیه شامل وزیر عدلیه، معین مسلکی و معین اداری و مالی وزارت عدلیه، ریاست عمومی امورقانونگذاری و تحقیقات علمی- حقوقی، ریاست عمومی قضایای امارت، ریاست مساعدت های حقوقی، ریاست پلان و پالیسی، ریاست تفتیش داخلی، ریاست اداری و مالی، ریاست نشرات و ارتباط عامه، ریاست عمومی انسجام، ریاست امور کارکنان، ریاست دفتر مقام، ریاست وکلای مدافع، ریاست دعوت و ارشاد و سکرتریت کمیسیون جلوگیری از غصب زمین و استرداد زمین های غصب شده بوده و ریاست احزاب سیاسی، ریاست حمایت از حقوق بشر و آمریت واحد جندر از تشکیل وزارت عدلیه حذف گردید و در سال ۱۴۰۲ هـ . ش ریاست عمومی حقوق مرکز و ریاست حقوق ولایت کابل از تشکیل وزارت عدلیه مجزا و به ستره محکمه مدغم گردید که مولوی عبدالحکیم شرعی به حیث وزیر عدلیه، شیخ مولوی عبدالکریم حیدر به حیث معین مسلکی و مولوی عبدالغنی فایق به حیث معین اداری و مالی وزارت عدلیه ایفای وظیفه مینمایند.

فوقاً تاریخچۀ وزارت عدلیه ترتیب است.