روند کاری ریاست مساعدتهای حقوقی
وزارت عدلیه امارت اسلامی افغانستان وظیفه دارد، تا برای در خواست کنندگان ومتقاضیان خدمات مساعدتهای حقوقی این وزارت بربنیاد احکام شریعت وقانون، خدمات حقوقی خویش را برای نیاز مندان توسط دو آمریت جداگانه منجمله آمریت مساعدتهای حقوقی و آمریت آگاهی عامه حقوقی اجرا می نماید.
۱-روند کاری آمریت مساعدتهای حقوقی:
از آنجاییکه حق داشتن وکیل مدافع یا مساعد حقوقی از جمله حقوق اساسی مظنونین و متهمین بوده و در شریعت و فقه اسلامی تسجیل یافته است،بناء هر مظنون ، متهم و یا مجنی علیه در قضایای جزایی و زنان و اطفال در قضایای فامیلی و یا خانوادگی میتوانند با تقدیم نمودن عریضه مطبوع خویش عنوانی ریاست مساعدتهای حقوقی ارایه و بعد از طی مراحل و تثبیت فورم بی بضاعتی برایشان مساعد حقوقی تعین تا از حقوق شرعی شان در محاکم و ادارات عدلیی و قضایی توسط مساعد حقوقی طور رایگان دفاع صورت بگیرد .و یا اگر دوسیه متهمین ، مظنونین و مجنی علیه در ادارات عدلیی و قضایی تحت بررسی باشد انها نیز میتوانند بعد از تثبیت بی بضاعتی اشخاص و در قضایای غیابی جزایی از این ریاست مساعد حقوقی رایگان را طوری رسمی مطالبه نماینند .
وظایف و مکلفیت های مساعد حقوقی :
ارایه مساعدت حقوقی برای مظنون، متهم یا محکوم علیه بی بضاعت ودفاع از حقوق اطفال و زنان بی بضاعت در قضایای خانوادگی، مجنی علیه وسایر اقشار آسیب پذیر در بر گیرنده موارد ذیل است:
۱-مطالبه اوراق دعوی جزایی مربوط به موکل در تمام مراحل تعقیب عدلی، ملاقات با موکل، مفاهمه، مراسلات ومخابرات موکل تحت نظارت، توقیف یا حبس در محیطی که در آن اسرار وی حفظ شده بتواند؛
۲-ارائه مساعدت حقوقی با صداقت و امانت داری و احترام به شخصیت موکل، اجتناب از هرنوع تبعیض جنسیتی، لسانی، قومی، سمتی، منطقوی و نژادی؛
۳-خود داری از هرنوع مساعدت به جانب مقابل موکل و خود داری از هرنوع اعمالی که سبب معطل شدن بی موجب جریان تحقیق ومحاکمه گردد؛
۴-اخذ اسناد موکل،حفظ و استرداد آن به موکل در بدل سند کتبی، ثبت معلومات قضایای محول شده در دیتابیس و ارایه گزارش از اجراآت کاری روزانه به مرجع مربوط.
ارائه مشوره های شرعی و حقوقی :
نظر به تقاضای شهروندان کشور در مورد قضایای حقوقی و جزایی از طرف مساعد حقوقی مشوره شرعی و حقوقی برای متقاضیان ارایه میگردد.
۲-روند کاری آگاهی های عامه حقوقی:
ازانجائیکه اکثریت مردم افغانستان نسبت به موضوعات شرعی، حقوقی و قانونی که در شریعت مقدس اسلام قوانین نافذه کشور تضمین شده و همچنان از نحوه دستیابی به این حقوق و طرز مراجعه به نهاد های عدلی و قضائی معلومات کافی ندارند که فقدان اگاهی حقوقی لازمه تا ثیرات منفی فراوانی بالای کیفیت زنده گی انها وارد مینماید. مخصوصا این امر در نقاط دوردست کشور نحوه دسترسی عادلانه و مناسب به عدالت را برای انها دشوار ساخته به ویژه که اکثریت هموطنان بیسواد یا کم سواد در روند تحصیل حقوق شرعی، حقوق مدنی و غیره به مشکلات زیادی مواجه اند و بزرگترین تاثیر احتمالی مشکل، نداشتن معلومات شرعی وحقوقی سبب پایمال شدن حقوق شرعی و قانونی انها می گردد. زیرا در صورت عدم اگاهی مردم نمیتوانند در ارگانهای عدلی و قضائی عندالمراجعه مطالبه تحصیل حق نمایند و در نتیجه دسترسی به حقوق شان برای انها ناممکن و دشوار خواهد بود جنگ هاي چهار دهه گذشته، مردم افغانستان را از تعليم و آگاهي از احکام شرعی و حقوق مدني دور ساخته است. بلند بردن سطح اگاهی اتباع توسعه فكري، از شریعت اسلام و حقوق مدني، رفع مشكلات عدم معلومات از نظام امارت اسلامی یکی از وظایف اساسی امارت ميباشد. بنا براین امارت اسلامی افغانستان با درک این موضوع و ضرورت مبرم اگاهی شرعی و حقوقی در سطح کشور توجه نموده وزارت عدلیه امارت اسلامی وظیفه دارد تا از طریق ادارات مربوطه خویش اگاهی عامه حقوقی را در سراسر کشور انجام دهد.
وزارت عدلیه کشور با در نظر داشت احکام شریعت اسلام بلند بردن سطح اگاهی شرعی وحقوقی افراد جامعه، که زمینه را جهت تامین دسترسی به حقوق شرعی و قانونی را بصورت عادلانه مهیا می سازد .
قابل ذکراست که آگاهی عامه حقوقی در سال ۱۳۸۴ در تشکیل وزارت عدلیه جدیداً طوری که در مرکز بورد آموزگاران ارشد تعلیمات مدنی و بورد تبلیغات و نشرات در تشکیل ریاست عمومی حقوق مرکز و مدیریت های مبلغین ساحوی نواحی و و لسوالی ها در تشکیل ریاست های حقوق ولایات ایجاد گردید و کارمندان آن از سال ۱۳۸۵ به این طرف یکی پی دیگری تقرر حاصل نموده اند که تا سال ۱۳۸۷ با همین تشکیل باقی ماند در سال ۱۳۸۸ این تشکیل به آمریت آگاهی عامه حقوقی ارتقا نمود. که دارای تشکیلات ذیل می باشد
آمریت آگاهی عامه حقوقی در تشکیل منظوره شده سال ۱۴۴۴هـ ق دارای ۲۰ تن کارمند مرکزی و یک یک نفر در سطح تشکیلات ولایتی که تعداد شان به (۳۳)تن که جمعآ (۵۳) تن می رسد مصروف کارهای آگاهی عامه حقوقی می باشند. چون این واحد از آوان ایجاد تا اکنون با وجود مشکلات که در راستای چگونگی اجرای امورات تبلیغات آگاهی عامه حقوقی در پیشرو داشتند با آن هم توانستند وظایف محوله خویش را طبق لایحه وظایف و پلان های کاری ذیلاً انجام میدهند.
اگاهی عامه حقوقی:آگاهی عامۀ حقوقی عبارت است از بلند بردن سطح آگاهی مردم از حقوق و وجایب آنها مطابق احکام شرعی، قوانین موضوعه و هم چنین معرفی ارگان های ذیربط عدلی و قضایی و معرفی نحوۀ دسترسی به حقوق و روند تامین عدالت.
دید گاه :
دیدگاه آمریت آگاهی عامه حقوقی در مورد افزایش اگاهی شرعی و حقوقی افراد جامعه این است تا با ارائه معلومات کافی احکام شرعی و مسایل حقوقی زمینه دستیابی به عدالت را برای اتباع کشورمیسر و فراهم گرداند.
اصول اگاهی های عامه حقوقی:
عام فهم بودن: امریت اگاهی های عامه حقوقی و یا هر نهاد دیگر ارائه کننده اگاهی های عامه حقوقی باید طوری پیام های حقوقی شان را تنظیم نمایندکه به تمام افراد جامعه بدون در نظر داشت سواد انها قابل فهم باشد.
بیطرف بودن: پیام های حقوقی نباید موضوعات چون تعصب، تبعیض و یا هم مسایل سمتی را در بر داشته باشد.
هدفمند بودن: پیام های حقوقی باید یک هدف واضع را درجهت روشن ساختن اذهان عامه باخود حمل نماید.
مستفدین اگاهی های عامه حقوقی:
مستفید شوندگان اگاهی عامه حقوقی؛ افراد نیازمند جامعه است که از حقوق، امتیازات و مکلفیت های که شریعت اسلام و قوانین برای شان داده است، اطلاع ندارند.
روند کاری آمریت اگاهی های عامه حقوقی :
آمریت آگاهی عامه حقوقی متشکل از یک تن آمر، (۴) تن اعضای بورد تعلیمات حقوق مدنی و (۱۵) تن مبلغین ساحوی می باشد. که طبق پلان های مرتبه تهیه مواد آگاهی دهی و اجرای تبلیغات آگاهی عامه از وظایف کلیدی این آمریت می باشد.
۱ - تهیه مواد حقوقی:
امریت اگاهی های عامه حقوقی ریاست مساعدتهای حقوقی جهت تهیه مواد حقوقی از احکام شریعت اسلام، قوانین، کتابهای حقوقی و سایر منابع در موضوعات مشخص استفاده میکند. اولاً عنوان موضوعات مشخص گردید، ثانیاً پیرامون موضوع به جمع اوری مواد از منابع مختلف پرداخته میشود. ثالثاً موضوعات بصورت گروهی و انفرادی تحریر و در نهایت با استفاده از پروجکتور مورد تصحیح و بازنگری قرار میگیرد.
از اینکه مواد برای عامه مردم تهیه می شود؛ اصول، پالیسی و اهداف آگاهی عامه در آن رعایت میشود وبه هیچ صورت خلاف احکام شریعت اسلام و پالیسی امارت اسلامی افغانستان بوده نمی تواند.
۲ - توزیع مواد حقوقی:
مواد حقوقی (جزوه، بروشور، پوستر، و سایر اوراق تبلیغاتی) که از طرف کارمندان آمریت آگاهی عامه حقوقی تهیه می شود، توسط مبلغین آگاهی عامه در اجتماعات تبلیغ و برای متقاضایان توزیع میگردد.
امریت آگاهی عامه حقوقی در گذشته با موسسات غیر دولتی و سایر نهادهای تطبیق کننده پروگرامهای آگاهی عامه حقوقی در ولایت همکاری نزدیک داشته؛ مواد حقوقی از طریق نهادهای مذکور به دورترین نقاط کشور در دسترس مردم قرار داده میشود.
امریت اگاهی عامه حتی الامکان میتواند در صورت تقاضا به توزیع مواد حقوقی به سایر نهادها در تمام ولایات افغانستان بپردازد.
۳ - اجرای تبلیغات:
مبلغین ساحوی طبق هدایت آمریت آگاهی عامه پروگرامهای آگاهی حقوقی را از طریق تدویر گردهمایی ها در مکاتب، محلات، موسسات دولتی و خصوصی طوری انجام می دهند که ابتدا از طریق وزارت معارف و ریاستهای مربوطه آن، شاروالی ها، وزارت حج و اوقاف، تحصیلات عالی و وزارت امور داخله هماهنگی و زمینه سازی نموده بعد از تفاهم با مسئولین مذکور پروگرامهای آگاهی دهی را در مکاتب برای شاگردان مکاتب و در محلات برای باشندگان آن اعم از زن و مرد و کارمندان ادارات امارتی و خصوصی تطبیق می نمایند. طوری که در هر اجتماعی که آگاهی دهی را تطبیق می نمایند حد اقل ( )نفر حضور می داشته باشند و این روند از آغاز فعالیت های آگاهی دهی تا اکنون ادامه داشته و به پیش می رود.
در ولایات تبلیغ از طریق ریاست عدلیه آن ولایت، از طریق مراجع فوق صورت میگیرد.
۴ – ارایه مشوره حقوقی
کارمندان آگاهی عامه اعم از مرکز و ولایت بر علاوه اجرای تبلیغ، برای متقاضیان طبق لایحه وظایف و پالیسی آگاهی عامه مشور دهی حقوقی را به نیازمندان انجام میدهند.
۵ - برگزاری کمپاین های حقوقی
گردهمایی ها:
امریت اگاهی های عامه حقوقی ریاست مساعدتهای حقوقی کوشش خواهد نمود در صورت لزوم دید مقام وزارت عدلیه گردهمایی های تبلیغاتی مبلیغین ساحوی را در مرکز و ولایات براه بیندازد که این گردهمایی ها را با اشتراک هموطنان ما هم از ذکور و اناث هم از شاگردان مکاتب، متنفذین محل، وکلای گذر، نواحی و ولسوالی هابرگزار خواهد نمود تا هموطنان ما از تبلیغات آگاهی عامه حقوقی مستفید گردند. این گردهمایی ها بیشتر به کمک وزارت های محترم معارف و حج و اوقاف در مکاتب و مساجد راه اندازی خواهد شد.