رسیدگی به عرایض حقوقی
اطلاعات عمومی:
وزارت عدلیه در عرصه رسیدگی به عرایض حقوقی اشخاص و تنفیذ فیصله‌های قطعی و نهایی محاکم دارای وظایف و صلاحیت‌های ذیل می‌باشد:
1- ثبت و بررسی امور مربوط به عرایض اشخاص در رابطه به حقوق مدنی، تجارتی و خانوادگی، مطابق احکام قانون
2- ترغیب و دعوت طرفین دعوی به مصالحه در مطابقت با احیکام قانون
3- مطالبه و جمع‌آوری اسناد مورد نیاز به خاطر حل منازعه
4- ارجاع قضیه به محکمه مربوط در صورت عدم قناعت طرفین دعوی
5- تطبیق و تنفیذ اجباری قرارها و فیصله‌های محاکم در قضایای مدنی، تجارتی،خانوادگی و ادارات دولتی مطابق احکام قانون در خلال مدت 20 روز به همکاری قطعه خاص پولیس وزارت امور داخله
امور مربوط عرایض حقوقی اشخاص از سوی ریاست عمومی حقوق وزارت عدلیه به پیش برده می‌شود.
روند رسیدگی به عرایض حقوقی اشخاص از سوی وزارت عدلیه طوری است که عارض در کابل، عریضه رسمی خود را به ریاست عمومی حقوق وزارت عدلیه یا به حوزه مربوطه و در ولایات به آمریت‌های حقوق ریاست عدلیه می‌سپارد. این عریضه با تکمیل اسناد مورد ضرورت از عارض و نظر به نوعیت ادعا به یکی از کمیته‌های سه‌گانه تجارتی، املاکی یا فامیلی اداره حقوق راجع می‌شود.
پس از آن به معروض علیه (فردی که علیه او عریضه شده‌است) جلب صادر می‌شود. این جلب در صورتی که فرد مذکور کارمند نهادهای دولتی یا خصوصی باشد، به اداره مربوطه صادر می‌شود و اگر چنین نباشد به جلب به حوزه مربوطه ارسال می‌شود و معروض علیه به همکاری پولیس به اداره حقوق حاضر می‌شود. در این مرحله محتوای عریضه از طرف اداره حقوق برایش ابلاغ می‌شود و سپس هردو طرف به مصالحه دعوت می‌شوند تا دعوای شان خاتمه یابد. در صورت مصالحه، اصلاح خط آماده می‌شود، از طرفین تعهد گرفته می‌شود و دعوا پایان می‌یابد.
در صورتی که طرفین دعوا آماده به مصالحه نباشند، پرونده آنان به‌همراه مکتوب به محکمه مربوطه برای فیصله شرعی و قانونی ارسال می‌شود.
اگر دعوا در امور فامیلی و در رابطه به تفریق به سبب غیابت باشد غرض اجراآت بعدی و اخذ معلومات به ناحیه مربوطه استعلام داده می‌شود و بعد از ارایه معلومات ناحیه مربوطه، پرونده غرض رسیدگی به محکمه مربوطه ارسال می‌شود. اگر شخص معروض علیه در خارج از افغانستان باشد جلب او از طرف مقام وزارت عدلیه به وزارت امور خارجه و بخش قنسولی این وزارت ارسال تا فرد مذکور را به اداره حقوق حاضر بسازد.
هرگاه عریضه راجع به فسخ نامزدی، تفریق ویا نفقه باشد، اداره حقوق برای اخذ ضمانت از معروض علیه به اداره حقوق محل سکونت معروض علیه مکتوب ارسال می‌دارد واداره حقوق محل سکونت معروض علیه، مکلف است که از معروض علیه ضمانت اخذ کرده و در صورت عدم ارایه ضمانت دلایل آن‌را ذریعه مکتوب به ریاست عمومی حقوق اطلاع دهد.
اگر دعوا در رابطه به املاک یا دیون تجارتی باشد، به اعضای مسلکی ریاست عمومی حقوق سپرده می‌شود. اعضای مسلکی کمیته املاکی و تجارتی مطابق قانون اجراآت می‌نمایند و از طرفین در رابطه به موضوع مطرح شده معلومات اخذ می‌کنند.
در این مرحله نیز تلاش می‌شود تا قضیه در اداره حقوق به‌نتیجه برسد و اگر نرسید، همراه با مکتوب به محکمه مربوطه محول می‌شود.
تمامی دعاوی که در اداره حقوق وزارت عدلیه به نتیجه نرسد به محاکم ارجاع می‌شود. در صورتی که محاکم در مورد قضیه فیصله کند، وزارت عدلیه و مشخصاً ریاست عمومی حقوق وظیفه دارد تا در همکاری با وزارت امور داخله، فیصله نهایی یا قطعی محاکم را تطبیق کند.
برای تطبیق فیصله‌های قطعی و نهایی محاکم هیأتی از نماینده‌های وزارت عدلیه، لوی سارنوالی، وزارت امور داخله و در صورت نیاز شاروالی و دیگر نهادهای مرتبط تشکیل می‌شود و با تکمیل شدن این هیأت در زمینه، اقدام صورت می‌گیرد.
گزارش‌ها درباره فعالیت‌های وزارت عدلیه در رابطه رسیدگی به عرایض حقوقی اشخاص را در ذیل بخوانید:
گزارش یک‌ماهه
گزارش سه‌ماهه
گزارش سالانه